大学進学状況・プロセス 高校後のルートとしては、①セーダン試験に合格→国内の高校を卒業して国内大学へ、 ②セーダン試験に不合格(更に 2 回不合格が続いた場合)→公立高校中退→就職または日 本語学校などの専門・職業系学校に進学、③インターナショナルスクール→海外大学か就 職か、という 3 つのパターンがあります。
日本への留学は、9 割が日本語学校から大学へ、1 割が大学学部へ直接進む。大学では 別科を経由して学部へと進む。大学直接進学には N2 が必要である。アメリカの ESL のよ うに、国内で日本語学習ができるよう JSL プログラムの整備が必要である。一方、ヤンゴ ン外語大学学生は元々学力高く、日本語も高いレベルを持つ。 留学にまつわる他の問題は、ミャンマーは現在 11 年教育制であるため、大学 1 年にな ってから日本の大学進学が可能となることである。16 歳で高校を卒業すると、19 歳で文 系学部卒業となる。一旦ミャンマー内の大学に進学後、中退し日本に行くか、または、3 年で卒業しから日本に留学するケースもある。新 12 年生制度の卒業生が出るまでの現在 の過渡期にはこの 1 年不足分をどうするかが課題であり、ミャンマーで 1 年を補足できる 準備課程を設置することなどが考えられる。加えて、インドのように、日本でミャンマー 人を迎え入れケアする体制・コミュニティ作りも鍵となる。
昔の日本語学習は、基礎で終わり、N1 や N2 に達する生徒は少なかったが、日本の就労 ビザ発給が 5 年前に緩和され、基礎以上に進む生徒が増加した。従来ミャンマー国内では 日本語ができてもそれが就職につながるかは不明であったが、今は、高卒でも N2 に達す ればガイドや通訳になることが可能である。なお、英語ができればそれなりに需要はある。 中間層増加で留学予備軍は増えたが、納税証明書や残高証明書(スナップショットでは なく一定の期間(1 年)の残高を確認)提出という日本留学の要件から来る問題が存在す る。自営業者が多いミャンマーでは、納税はほぼなく、納税証明書が出せない。預金証明 も 100 万円は難しい。70 万円の授業料に加え、出せない書類を要求すると、無理してブ ローカーに 30 万円払ったりすることになるので、問題である。簡素化すれば経費も軽減 でき、日本への留学生が増える可能性が大きいです。
それから、最後に「日本語学校は学校のカテゴリーとしては非適性校で、ビザ発行のためには親の預財証明も厳しくなり、入管ばビザを出してくれないところ、適性校である4年制大学では、歓迎してくれる大学なら条件を緩和してくれたり、日本語の能力もN2がなければ絶対だめ、ではなく、大学なりの救済処置₍例えばTOEIC500がN2の代わりになるとか、大学が独自の試験をしてくれる)がある。ハーバーツはそのような適性校でありミャンマー人留学生を優遇してくれる大学との提携を進めているので、留学希望者には日本への別の道が開けている。
တက္ကသိုလ်ဝင်ခွင့်အခြေအနေ/ လုပ်ငန်းစဉ်များ အထက်တန်းကျောင်းပြီးသည့် လမ်းကြောင်းများမှာ (၁) စာမေးပွဲ → ပြည်တွင်း အထက်တန်းကျောင်းမှ ဘွဲ့ရပြီး ပြည်တွင်းတက္ကသိုလ်သို့ တက်ရောက်ခြင်း (၂)စာမေးပွဲ ကျရှုံးခြင်း (နောက်ထပ် နှစ်ကြိမ် ကျရှုံးပါက) → ကျောင်းထွက်ခြင်း၊ အစိုးရအထက်တန်းကျောင်းတွင် ရွေးချယ်စရာ သုံးခုရှိသည်- → အလုပ်တစ်ခုရရန် သို့မဟုတ် ဂျပန်ဘာသာကျောင်းကဲ့သို့သော အထူးပြု/သက်မွေးဝမ်းကျောင်းကျောင်းသို့ သွားပါ၊ (၃) နိုင်ငံတကာကျောင်းသို့ သွားခြင်း → နိုင်ငံရပ်ခြား တက္ကသိုလ်တစ်ခုသို့ သွားပါ သို့မဟုတ် အလုပ်ရရန်။
ဂျပန်နိုင်ငံတွင် ပညာသင်ကြားနေသော ကျောင်းသား ၉၀ ရာခိုင်နှုန်းသည် ဂျပန်ဘာသာကျောင်းများမှ တက္ကသိုလ်များသို့ တိုက်ရိုက်တက်ကြပြီး ၁၀ ရာခိုင်နှုန်းမှာ တက္ကသိုလ်ဌာနများသို့ တိုက်ရိုက်သွားကြသည်။ တက္ကသိုလ်တွင် ကျောင်းသားများသည် အထူးသင်တန်းများတက်ကြပြီး ဘွဲ့ကြိုသင်တန်းများတက်ကြသည်။ တက္ကသိုလ်သို့ တိုက်ရိုက်ဝင်ခွင့်အတွက် N2 လိုအပ်သည်။
အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုတွင် ESL နှင့်ဆင်တူသောဂျပန်ဘာသာစကားသင်ယူမှုကိုဖွင့်ရန်အတွက် JSL ပရိုဂရမ်ကို တီထွင်ရန်လိုအပ်ပါသည်။ အခြားတစ်ဖက်တွင် ရန်ကုန်နိုင်ငံခြားဘာသာတက္ကသိုလ်မှ ကျောင်းသားများသည် ပညာရေးဆိုင်ရာ စွမ်းရည်မြင့်မားပြီး ဂျပန်စာကို အဆင့်အတန်းမြင့်မားစွာ တတ်မြောက်ကြသည်။ နိုင်ငံရပ်ခြားမှာ ပညာသင်ကြားရတဲ့ နောက်ထပ်ပြဿနာတစ်ခုကတော့ မြန်မာနိုင်ငံမှာ လောလောဆယ် ၁၁ နှစ် ပညာရေးစနစ်ရှိနေတာကြောင့် ကျောင်းသားတွေဟာ တက္ကသိုလ်ပထမနှစ်ပြီးရင် ဂျပန်တက္ကသိုလ်တွေကို ဝင်ခွင့်ရပါတယ်။ အသက် 16 နှစ်တွင် အထက်တန်းအောင်ပြီးနောက် အသက် 19 နှစ်တွင် ဘွဲ့ရသည်။ မြန်မာနိုင်ငံရှိ တက္ကသိုလ်တစ်ခုတွင် ကျောင်းသား ကျောင်းသူများ စာရင်းသွင်းပြီးနောက် ဂျပန်သို့ ကျောင်းထွက်ခြင်း၊ သို့မဟုတ် သုံးနှစ် ဘွဲ့ရပြီးနောက် ဂျပန်နိုင်ငံတွင် ကျောင်းတက်သည့် ကိစ္စများ ရှိပါသည်။ လက်ရှိ အကူးအပြောင်းကာလတွင် ၁၂ တန်းစနစ်သစ် ပေါ်ပေါက်လာချိန်အထိ စိန်ခေါ်မှုမှာ တစ်နှစ်တာလိုငွေပြမှုဖြစ်ပြီး မြန်မာနိုင်ငံတွင် တစ်နှစ်တာ ကွာဟချက်အား ဖြည့်ဆည်းပေးနိုင်သည့် ကြိုတင်ပြင်ဆင်သင်တန်းတစ်ခု ထူထောင်ရန် ဖြစ်နိုင်ခြေတစ်ခုဖြစ်သည်။ ထို့အပြင် သော့ချက်မှာ အိန္ဒိယနိုင်ငံကဲ့သို့ ဂျပန်ရှိ မြန်မာလူမျိုးများကို ကြိုဆိုပြီး ဂရုစိုက်သော စနစ်နှင့် အသိုက်အဝန်းကို ဖန်တီးရန်ဖြစ်သည်။
အရင်တုန်းကတော့ ဂျပန်စာကို အခြေခံနဲ့အဆုံးသတ်ပြီး N1 သို့မဟုတ် N2 ကိုရောက်တဲ့ ကျောင်းသား အလွန်နည်းပါတယ်။ ဂျပန်နိုင်ငံ၏ အလုပ်ဗီဇာ စည်းမျဉ်းများကို လွန်ခဲ့သည့်ငါးနှစ်က ဖြေလျှော့ပေးခဲ့ရာ အခြေခံပညာကျောင်းများထက် ကျောင်းသားဦးရေ တိုးမြင့်လာခဲ့သည်။ ယခင်က ဂျပန်စကား ပြောဆိုနိုင်မှုသည် မြန်မာနိုင်ငံတွင် အလုပ်အကိုင်ရရှိစေမည်ဆိုသည်ကို ရှင်းရှင်းလင်းလင်း မသိရသေးသော်လည်း ယခုအခါ N2 အဆင့်ရောက်ပါက အထက်တန်းကျောင်းဆင်းများပင်လျှင် Guide သို့မဟုတ် စကားပြန်များ ဖြစ်လာနိုင်ချေရှိသည်။ထို့အပြင် အင်္ဂလိပ်လိုပြောနိုင်လျှင် အခွင့်အလမ်းကောင်းသည်။ လူလတ်တန်းစားများ တိုးပွားလာမှုကြောင့် နိုင်ငံခြားတွင် ပညာသင်ကြားရန် ပြင်ဆင်နေသူဦးရေ တိုးလာသော်လည်း အခွန်လက်မှတ်များနှင့် လက်ကျန်လက်မှတ်များ (တစ်နှစ်တာကာလအတွင်း လက်ကျန်ငွေများကို အတည်ပြုရန်) ဂျပန်တွင် ကျောင်းတက်ရန် လိုအပ်ချက်ကြောင့် ပြဿနာများ ပေါ်ပေါက်ခဲ့သည်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင် လူအများအပြား ကိုယ်ပိုင်အလုပ်လုပ်ကိုင်ကြသည့် အချိန်တွင် အခွန်ပေးဆောင်မှု မရှိသလောက်ဖြစ်ပြီး အခွန်လက်မှတ်များ မထုတ်ပေးနိုင်ပေ။ ယန်း ၁ သန်းအတွက် အပ်ငွေအထောက်အထားမှာလည်း ခက်ခဲသည်။သင်တန်းကြေး ယန်း 700,000 အပြင် မပေးနိုင်သော စာရွက်စာတမ်းများ တောင်းခံပါက ပွဲစားထံ ယန်း 300,000 ပေးဆောင်ရမည်ဖြစ်ပါသည်။ ၎င်းကို ရိုးရှင်းအောင်ပြုလုပ်ပါက ကုန်ကျစရိတ်များ လျော့ကျမည်ဖြစ်ပြီး ဂျပန်နိုင်ငံသို့ နိုင်ငံတကာ ကျောင်းသားဦးရေ တိုးလာရန် ဖြစ်နိုင်ခြေ မြင့်မားသည်။
ထို့နောက် ဂျပန်ဘာသာစကားကျောင်းများသည် ကျောင်းအမျိုးအစားအလိုက် မသင့်လျော်သောကျောင်းများဖြစ်ပြီး ဗီဇာထုတ်ပေးရန်အတွက် မိဘအုပ်ထိန်းသူများ၏ ရန်ပုံငွေအထောက်အထား လိုအပ်ပြီး နိုင်ငံတွင်းဝင်ရောက်ပါက ဗီဇာထုတ်ပေးမည်မဟုတ်ပါ။ စနစ်တက္ကသိုလ်များတွင် တက္ကသိုလ်က ကြိုဆိုလက်ခံပါက အခြေအနေများကို သက်သာရာရစေပြီး ဂျပန်ဘာသာစကားစွမ်းရည် N2 အဆင့်ရှိရမည် ဟုပြောမည့်အစား တက္ကသိုလ်မှ အစားထိုးပေးမည် ဥပမာ TOEIC 500 ကို N2 ဖြင့် အစားထိုးမည်ဖြစ်သည်။
တက္ကသိုလ်များသည် ၎င်းတို့၏ သင့်လျော်သောစာမေးပွဲများကို အစားထိုးပေးသည်။ Haabaht သည် သင့်လျော်သောကျောင်းဖြစ်ပြီး မြန်မာနိုင်ငံမှ ကျောင်းသားများအတွက် ဦးစားပေးသည့် တက္ကသိုလ်များနှင့် ပူးပေါင်းလုပ်ဆောင်နေသောကြောင့် နိုင်ငံခြားသို့ ပညာသင်ကြားလိုသူများအတွက် ဂျပန်နိုင်ငံသို့ အခြားလမ်းကြောင်းတစ်ခု ရှိပါသည်။